Jak i kiedy stosuje się operacyjne leczenie jaskry?

Rozwój cywilizacji oraz zmieniające się nie tylko warunki środowiskowe, ale także pracy, są przyczyną powstawania nowych chorób. Jedną z nich jest jaskra, która, według statystyk przeprowadzonych przez Światową Organizację Zdrowia, była drugą w kolejności przyczyną utraty wzroku. Co to jest jaskra oraz jak przebiega jej leczenie?

Jeśli chcesz poznać odpowiedzi na te pytania, koniecznie przeczytaj ten artykuł. Dowiesz się z niego nie tylko, w jaki sposób przebiega leczenie jaskry, ale też, w których przypadkach okulista decyduje się skierować chorego na operację.


Co to jest jaskra?

Jaskra, z łac. glaucoma, to zespół kilku schorzeń, które łączą wspólne cechy. Wymienia się tutaj: podwyższone ciśnienie śródgałkowe (inaczej ciśnienie wewnątrzgałkowe), atrofię nerwu wzrokowego czy postępujące zmiany w polu widzenia, które mogą prowadzić do całkowitej utraty wzroku. Obecnie szacuje się, że w Polsce na jaskrę choruje około 800 tys. osób – w tym przyjmuje się, że jedynie połowa chorych ma zdiagnozowaną chorobę. Z jaskrą najczęściej borykają się osoby, które ukończyły 40. rok życia lub znajdują się w grupie obciążonej czynnikami ryzyka. Zalicza się do nich: występowanie jaskry w rodzinie, nadciśnienie lub zbyt niski ciśnienie, cukrzyca, czy krótkowzroczność.

Jakie są objawy?

Niestety, szacuje się, że w około 95% przypadków jaskra przebiega skrycie oraz bez żadnych objawów. Mimo braku zauważalnego dla chorego pogorszenia wzroku choroba stale i nieodwracalnie niszczy nerw wzrokowy, w wielu przypadkach prowadząc do utraty wzroku. Z tego też powodu chory zauważa rozwój jaskry dopiero w momencie, gdy jest ona w końcowym stadium. Biorąc pod uwagę przebieg choroby oraz ilość chorych, szacuje się, że w 2020 roku liczba osób z jaskrą wzrośnie do 79,6 miliona, a aż 11 milionów straci przez nią wzrok.

Diagnostyka jaskry

W większości przypadków objawy jaskry nie są wyraźne, dlatego też diagnostyka choroby jest możliwa dzięki regularnym badaniom kontrolnym u okulisty. W tym celu specjalista wykonuje badania kąta przesączania oka wraz z gonioskopią i tonometrią, której zadaniem jest ocenienie, jakie jest ciśnienie w gałce ocznej. Ważna jest również perymetria – badanie pola widzenia – oraz HRT. Pod tym skrótem kryje się tomografia siatkówki oka. Badanie pozwala na ocenienie tarczy nerwu wzrokowego.

Jaskra to zespół schorzeń, dlatego też nie ma jednej, skutecznej metody leczenia. Podjęte kroki przez okulistę, by zahamować rozwój choroby, zależą przede wszystkim od postaci jaskry, wieku pacjenta czy stopnia zaawansowania wady wzroku. Najczęściej stosowane jest leczenie farmakologiczne lub laserowe. Gdy obie te metody zawodzą, wtedy stosuje się operacyjne leczenie jaskry. Prócz tego interwencję chirurgiczną należy rozważać w przypadku jaskry młodzieńczej, dużych wahaniach ciśnienia wewnątrzgałkowego w pomiarach dobowych lub niekorzystnego wpływu stosowanego leczenia na jakość życia.

Leczenie jaskry laserem

Wybór metody leczenia jaskry zależy przede wszystkim od wskazań lekarza okulisty. Warto bowiem wiedzieć, że sposób radzenia sobie z tą choroba powinien być w pełni zindywidualizowany, ponieważ wtedy terapia nie tylko przyniesie najlepsze efekty, ale także zmniejszy się ryzyko działań niepożądanych. W przypadku, kiedy terapia farmakologiczna jest nieskuteczna, lekarz może zdecydować o leczeniu jaskry laserem.

Leczenie jaskry laserem ma na celu obniżenie ciśnienia w oku. Można stosować tutaj kilka metod. Pierwszą z nich jest irydotomia laserowa Nd:YAG. Jest ona jedną z małoinwazyjnych metod leczniczych, stosowanych w jaskrze z tendencją do zamykania się kąta przesączania. Zabieg polega na wytworzeniu przy użyciu energii lasera otworu w obwodowej części tęczówki. Pozwala to na uzyskanie alternatywnej drogi przepływu krążenia cieczy wodnistej oka z jej komory tylnej do przedniej.

Druga metoda leczenia jaskry laserem to przeztwardówkowa cyklofotokoagulacja laserowa. Celem zabiegu jest trwałe zniszczenie części wydzielnicznej nabłonka ciała rzęskowego. Efektem jest zmniejszenie ciśnienia wewnątrzgałkowego oka, jak i obniżenie bólu w zaawansowanych stadiach jaskry. Ostatnią metodą jest selektywna laserowa trabekuloplastyka, czyli zabieg leczenia jaskry laserem poprawiający odpływ płynu z oka, u pacjentów z jaskrą otwartego kąta przesączania.

Kiedy przeprowadza się zabieg trabekuloplastyki?

Zabieg trabekuloplastyki laserowej najczęściej wykonywany jest po nieskutecznym leczeniu farmakologicznym i zwykle z użyciem mniej inwazyjnego lasera SLT. Jednak według zaleceń Europejskiego Towarzystwa Jaskrowego może zabieg selektywny (SLT) może być stosowany w leczeniu pierwszego rzutu. Dzięki zastosowaniu tego rodzaju leczenia można skutecznie obniżyć ciśnienie wewnątrzgałkowe nawet o 25 proc. Alternatywną metodą obniżającą ciśnienie wewnątrzgałkowe są laserowe zabiegi cyklodestrukcyjne. Jeśli leczenie laserowe jaskry nie jest skuteczne, specjalista może zaproponować leczenie operacyjne – trabekulektomię.

Według specjalistów trabekulektomia, bo tak nazywa się jeden z zabiegów chirurgicznych jaskry, jest najskuteczniejszą i najczęściej stosowaną operacyjną metodą leczenia tej choroby. Jej głównym zadaniem jest obniżenie ciśnienia do tego stopnia, że postęp choroby zostaje całkowicie zahamowany. Leczenie jaskry tym sposobem polega na utworzeniu nowej, sztucznej drogi odpływu cieczy wodnistej poprzez wytworzenie się przetoki w tkankach oka. Aby uzyskać ten rezultat, chirurg wycina element tkanki w niedrożnym kącie przesączania, która jest odpowiedzialna za odpływ cieczy wodnistej z komory przedniej oka. W wyniku operacji w górnej części gałki ocznej wytwarza się tzw. pęcherzyk filtracyjny, który z kolei jest ukryty pod górną powieką. Warto tutaj wspomnieć, że u młodych osób lub w przypadkach, gdy oczy były wielokrotnie operowane, może wystąpić tzw. nadmierne bliznowacenie pęcherzyka filtracyjnego, które powoduje zamknięcie nowej drogi odpływu. W takich przypadkach w trakcie przeprowadzania trabekulektomii stosuje się zapobiegawczo leki, których zadaniem jest zahamowanie nadmiernego bliznowacenia.